चार वर्षमा शून्यबाट ७० लाख

मेरो व्यवसाय    
शान्तकुमार जिरेल,  किसमत कृषि फार्म, चरिकोट
प्रवेशिका परीक्षा पास गरेपछि २०६३ साउनमा कलेज पढ्न एउटा झोलामात्र बोकेर गाउँबाट सदरमुकाम चरिकोट आएको थिएँ । कलेज पढाउने सामथ्र्य परिवारको थिएन, त्यसैले आफैं केही काम गरेर पढ्नुपथ्र्यो । गाउँमा लेकको जग्गा भएकाले त्यसको उत्पादनले वर्षभरि परिवारलाई खान नपुग्ने हुँदा घरखर्च टार्न बुबा सिक्किमतिर जानुहुन्थ्यो ।
एक वर्ष जसरी तसरी खर्च पु¥याएर पढें । २०६४ साउनमा चरिकोटकै जनहित सहकारी संस्थामा बचत संकलकको काम पाएँ । सहकारीमा काम गर्ने भएकाले त्यहाँबाट र केही व्यक्तिगत ऋण लिएर ३३ हजारमा बजारनजिकै कुखुरापालन सुरु गरें । एक वर्षजति त्यही ठाउँमा कुखुरा पालें । ठाउँ र हावापानी अनुकूल ठानेर दोलखा बजारमा कुखुरा फार्म सारें । त्यहाँ मैले १ हजारदेखि ३ हजार ३ सयसम्म कुखुरा पालें । एउटै फार्ममा यति धेरै कुखुरा पालेको दोलखा जिल्लामै सम्भवतः सबैभन्दा बढी होला ।
दोलखा बजारमा कुखुरा पाल्दै गर्दा नजिकै एकजनाले पोखरीमा माहुर जातको माछापालन गरेको देखें । ठूलो फार्ममा मरेका कुखुरा खेर नजाने भएकाले चिताम्थलीमा १० वर्षका लागि १२ रोपनी जग्गा भाडामा लिएर दुई वटा पोखरी बनाई माछापालन सुरु गरें ।
कुखुरा फार्म ठूलो भएकाले मासु व्यवसायीले भनेजति मूल्य नदिने र बढी भएका बेला पनि किसानलाई दुःख दिने भएकाले केही समय मैले पनि दुःख पाएँ । त्यसपछि ६ महिनाअघि चरिकोटमा आफैं कोल्डस्टोर खोलें । कोल्डस्टोरमा बुबा बस्नुहुन्छ । आफ्नो फार्मको कुखुरा, खसीको ताजा मासु र आफ्नै पोखरीको माछा त्यही कोल्डस्टोरबाट बिक्री गर्छु । अहिले कुखुरा फार्म पनि माछापालनसँगै सारेको छु । बंगुरका ६ वटा माउ पाल्दै तरकारीखेती पनि गरिरहेको छु ।
अहिले परिवारका चार जना आफ्नै व्यवसायमा व्यस्त छन् । व्यवसायको व्यस्तताले सहकारीको जागिर छाडेर पूर्ण रूपमा यसमै केन्द्रित भएको छु ।
मेरो व्यवसाय देखेर जिल्ला पशु सेवा कार्यालयले समेत गत वर्ष स्वरोजगारमूलक कार्यक्रमबाट ३० हजार उपलब्ध गराएको थियो । अहिले पनि कार्यालयले परामर्श र सल्लाह दिइरहेको छ । फार्म यहाँका लागि नौलो भएकाले पनि होला– दैनिक हेर्न आउनेहरू पनि बढ्दै गएका छन् ।
मजस्ता धेरै युवाहरू रोजगारीको सिलसिलामा चर्को श्रम गर्न खाडितिर जाने क्रम बढेको छ । धेरै बेरोजगारी भइयो भनेर सडकमा भौतारिइरहेका छन् । तर, घरबाट केही नलिई निस्केको मजस्ता व्यक्तिको ४ वर्षमा करिब ७० लाखको पुँजी भएको छ भने अरुको किन नहुने ?
आफूले गरेको कामप्रति म पूर्ण सन्तुष्ट छु । कुखुरा र माछाको विषयमा पढेका डाक्टरभन्दा पनि म परेको डाक्टरजस्तै भएको छु । यो व्यवसायलाई अझ विस्तार गरी राम्रो किसान बन्ने नै मेरो लक्ष्य छ ।
प्रस्तुतिः दिलबहादुर केसी

किसानको दुःख नहुने भो कहिले सुःख

लमजुङ, कार्तिक १५ गते ।
गत कार्तिक ८ गते परेको असिनापानीका कारण लमजुङको भुजुङमा ३ हजार ७ सय ९७ रोपनी क्षेत्रफलको धानबाली असिनापानीले नष्ट गरेको छ । पाकेर काट्न ठिक्क भएको ६ वटा ठूलाठूला फाँट लगायतका खेतमा असिनापानीले विउ समेत नरहने गरि धानबालीमा क्षति पुर्‍याएपछि स्थानीयवासिन्दा चिन्तित बनेकाछन् । विगत ३० वर्षताकै ठुलो असिना परेको भुजुङ गाउँ विकास समिति वडा नम्बर ६ का किसान क्याप्टेन जीतबहादुर गुरुङले बताए । उनले भुजुङबासी सबैको धानबाली असिनाले सखाप पारेकाले सरकारसँग राहतको ब्यवस्था मिलाईदन माग गरे ।
धानबालीमा मात्रै नभएर तरकारी तथा फलफूल खेतीमा समेत लाखौंको क्षति भएको छ । झण्डै एक फिटसम्म परेको असिनाले सागमुला, काउली, आलु तथा लहरे तरकारी बालीमा क्षति पुर्‍याएको भुजुङकी जमुना गुरुङले बताईन् । उनले असिनापानीका कारण खान र विउ राख्ने समेत नराखि असिनापानीले सवै धान लगेको वताईन् । जिल्ला कृषि विकास कार्यालय लमजुङका बरिष्ठ कृषि विकास अधिकृत किशोरप्रसाद पन्तका अनुसार लमजुङका भुजुङ, घनपोखरा, भोँजे लगायतका स्थानमा गरेर झण्डै ४ हजार रोपनी क्षेत्रफलका धानबाली नष्ट भएको छ । पन्तले जिल्लाभर भएका क्षतिको विवरण सङकलनकार्य भैरहेको र प्रारम्भिक तथ्याङ्क अनुसार १ करोड बढी क्षति भएको वताए ।


यस्तै घनपोखराका उत्तमजङ गुरुङका अनुसार असिनापानीले घनपोखराको घोप्टेमा झण्डै ४ सय रोपनी खेतमा लगाएको धानबाली र भट्ट खेती नष्ट भएको छ । असिनाले उत्तरकन्या, सिम्पानी, खुदी लगायतका स्थानमा पनि आंसिक रुपमा क्षति पुर्‍याएको स्थानीयवासिन्दाले वताएकाछन् ।



केहीदिन यता लगातार जस्तै परेको फिसफिसे पानी र तुवाँलोका कारण धानबालीमा थप क्षति पुगेको छ । काटेर कुन्युमा राखेका धानमा ढुसी लाग्न थालेका छन् भने कतै खेतबारीमै धान भिजेर उम्रन लागेको किसानहरुले बताएका छन् । यस वर्षलमजुङमा धानवाली राम्रो भएको भन्दै जिल्ला कृषि विकास कार्यालयले २० प्रतिशत सम्म धान उत्पादन बढ्ने अनुमान गरेको थियो ।